सातारा जिल्हा

                                        सातारा जिल्हा

जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण - सातारा
क्षेत्रफळ - 10,480 चौ.कि.मी.
लोकसंख्या - 30,03,922 (सन 2011 च्या जनगणनेनुसार)
तालुके - 11 - खंडाळा, फलटण, वाई, माण, जावळी, लाख
महाबळेश्वर, कोरेगांव, खटाव, सातारा, पाटण, कराड.
सीमा - उत्तरेस पुणे जिल्हा, पूर्वेस सोलापूर जिल्हा,
पश्चिमेस रत्नागिरी जिल्हा, दक्षिणेस सांगली जिल्हा
असून वायव्येस रायगड जिल्हा आहे.
जिल्हा विशेष -
रयत शिक्षण संस्थेच्या ज्ञानगंगेचा उदय याच जिल्ह्यात
झाला. कर्मवीर भाऊराव पाटील यांनी 1919 मध्ये कराड
तालुक्यात रयत शिक्षण संस्थेची स्थापना केली 1924 मध्ये
या शिक्षण संस्थेचे कार्यालय सातारा येथे नेण्यात आले.
येथेच छत्रपती शाहूचा राज्यभिषेक 1708 मध्ये झाला.
ऐतिहासिक शूरवीराचा जिल्हा. मराठा काळापासून या
जिल्ह्याला लष्करी परंपरा लाभली आहे.
प्रमुख स्थळे
सातारा - सातारा शहरामध्ये शिलाहार वंशातील राजा
दूसरा भोज याने 1990 मध्ये 'अजिक्यतारा' हा किल्ला
बांधला आहे. येथील छत्रपती वस्तुसंग्रहालय प्रसिद्ध आहे.
जवळच सज्जनगड या किल्यावर समर्थ रामदास स्वामींची
समाधी आहे.
महाबळेश्वर, पाचगणी - हे थंड हवेचे ठिकाण म्हणून प्रसिद्ध
आहे. महाबळेश्वर येथे महाबळेश्वराचे मंदीर.
वाई - महाराष्ट्र राज्य मराठी विश्वकोषनिर्मिती
मंडळाचे संपादकीय कार्यालय येथे आहे.
पाटण - येथे 'शिवाजीसागर' हा जलाशय आहे.
कर्हाड - एथे कृष्णामाईचे मंदीर व यशवंतराव चव्हाणांची
समाधी आहे.
औंध - औंधचे वस्तुसंग्रहालय प्रसिद्ध आहे.
प्रतापगड - महाबळेश्वर तालुक्यात शिवरायांनी 1656 मध्ये
या गडाची उभारणी केली. याच कडावर अफझलखानाचा
वध झाला.
चाफळ - छत्रपती शिवाजी महाराज व समर्थ
रामदासस्वामी याची भेट येथे झाली.
सज्जनगड - स्वामी समर्थ रामदास यांचे कार्यस्थान.
यांच्या वास्तव्याने गडास 'सज्जनगड' असे नाव देण्यात आले
आहे.
म्हसवड - येथे 12 व्या शतकातील सिद्धनाथाचे मंदीर,
कल्याणी चालुक्य राजा जगदेकमल्ला याचा शिलालेख
मंदिरात आहे.
माहुली - ता. सातारा पासून 5 कि.मी. अंतरावर पूर्वेस
कृष्णा व वेन्ना या दोन नद्यांना संगम.
मसूर - ता. कराड येथे समर्थ रामदास स्वामींनी बांधलेले
मारूतीचे मंदीर.
निगडी - समर्थ रामदासांचे समकालीन संत रघुनाथ
(रंगनाथ) यांचे गाव.

     www.jagtappravin.blogspot.in